1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, với sự phát
triển vượt bậc của công nghệ thông tin đã giúp các doanh nghiệp có
những bước tiến vượt bậc khi biết cách sử dụng những nhân lực giỏi trong
doanh nghiệp để có thể tận dụng được cơ hội từ môi trường bên ngoài.
Trong bối cảnh như vậy, các doanh nghiệp mới thành lập, trong giai đoạn
khởi nghiệp dường như không tuân theo các quy luật phát triển của các
doanh nghiệp, nếu các doanh nghiệp có được những nhân sự chủ chốt giỏi,
biết tận dụng cơ hội chỉ trong một giai đoạn ngắn giai đoạn khởi sự-
doanh nghiệp có thể tăng giá trị của mình lên hàng chục, thâm chí hàng
trăm lần khi mà doanh nghiệp tạo ra được những đột phá trong sản phẩm và
dịch vụ, qua đó thu hút được vốn đầu tư từ các quỹ đầu tư, các tập
đoàn… và tạo điều kiện thành đào tạo kỹ năng lãnh đạo .Điều đó chỉ có thể có được khi doanh nghiệp có được những nhân sự
tài năng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp trong giai đoạn khởi sự chưa thực
sự quan tâm, chú trọng tới nguồn nhân lực do sự hạn chế về nguồn lực,
đặc biệt là nguồn lực tài chính. Nghiên cứu của nhóm tác giả với mục
tiêu chia sẻ kinh nghiệm thu hút và giữ chân nhân tài giai đoạn khởi
nghiệp.
2. Kinh nghiệm thu hút và giữ chân nhân tài giai đoạn khởi nghiệp
Nghiên cứu của nhiều tác giả chỉ ra rằng
sự phát triển và ngày càng cạnh tranh khốc liệt trên thị trường dẫn tới
các doanh nghiệp bao gồm cả những doanh nghiệp mới thành lập phải lao
vào cuộc chiến tranh giành nhân tài phục vụ cho những mục tiêu của doanh
nghiệp. Vậy làm thế nào để doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp giai
đoạn khởi nghiệp với sự hạn chế về nguồn lực có thể cạnh tranh được với
những doanh nghiệp lớn cũng khan hiếm nhân tài.
Hầu hết những nghiên cứu lý thuyết đều
đề cập tới việc doanh nghiệp muốn thu hút nhân lực giỏi (nhân tài) về
làm việc với mình thông qua việc trả lương hấp dẫn và đối xử tốt
với nhân viên. Cách thức này được áp dụng ở một số doanh nghiệp, đặc
biệt là doanh nghiệp có nguồn lực hùng mạnh. Citigroup, một trong những
tập đoàn cung cấp dịch vụ tài chính lớn nhất thế giới, thường xuyên
cung cấp những gói đãi ngộ tài chính để thu thút được những nhân sự cấp
cao của các tập đoàn khác. Tuy nhiên, nếu chỉ áp dụng một cách máy móc
những kết quả nghiên cứu như vậy, các doanh nghiệp giai đoạn khởi nghiệp
sẽ không thể thu hút được nhân sự giỏi về làm việc? Điều này liệu có
đúng trong mọi hoàn cảnh?
Nghiên cứu của nhóm tác giả với các
doanh nghiệp giai đoạn khởi nghiệp chỉ ra rằng yếu tố chế độ đãi ngộ,
lương thưởng không phải là yếu tố quyết định tới việc thu hút nhân tài
về làm việc trong doanh nghiệp và giữ chân được họ với doanh nghiệp.
Điều này cũng đã được nhóm tác giả Challenger và cộng sự (1999) tìm ra
khi nhóm tác giả khẳng định yếu tố mức lương thấp không có nhiều ảnh
hưởng đối với việc thu hút hoặc giữ chân một nhân sự giỏi tại những
doanh nghiệp trong giai đoạn đầu thành lập vậy nên bạn phải có học kỹ năng lãnh đạo . Vậy yếu tố nào sẽ là yếu tố
có sự tác động lớn tới quyết định ra nhập hoặc rời bỏ một doanh nghiệp
trong giai đoạn khởi nghiệp. Nghiên cứu của nhóm tác giả đối với nhân sự
quyết định ra nhập một doanh nghiệp trong giai đoạn khởi nghiệp chỉ ra
hai nhóm yếu tố quan trọng là “lòng tin” và khả năng ra quyết định
chính xác của chủ doanh nghiệp. Yếu tố liên quan tới tiền lương và
các mức đãi ngộ đối với nhân sự quan trọng trong giai đoạn khởi nghiệp
chỉ xếp thứ 3 trong số các yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân nhân
sự trong doanh nghiệp.
3. Một số gợi ý với doanh nghiệp giai đoạn khởi nghiệp để thu hút, duy trì nhân sự quan trọng trong giai đoạn khởi nghiệp
Thứ nhất, định vị giá trị công ty trên
thị trường lao động: định vị giá trị doanh nghiệp trên thị trường lao
động rất quan trọng để thu hút lao động giỏi/ nhân tài về làm việc với
doanh nghiệpCông ty có thể định vị giá trị của mình trên thị trường lao
động thông qua việc trả lời câu hỏi: Tại sao nhân viên giỏi làm việc ở
doanh nghiệp mình? Đối với một số doanh nghiệp lớn như BWV, Coca-cola,
Procter and Gamble, họ định vị người lao động giỏi cần gắn bó với họ vì
họ có được thương hiệu uy tín và những sản phẩm tốt trên thị trường. Bên
cạnh đó, Hewlett-Packard, Unilever, McKinsey, Anderson Consulting định
vị giá trị của họ trên thị trường lao động đối với người lao động muốn
gia nhập công ty vì họ có danh tiếng trong đào tạo, phát triển nhân viên
hay cơ hội để có được kinh nghiệm làm việc quốc tế được xem như giá trị
của Shell, British Petroleum.
Đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa,
việc hạn chế về nguồn lực không đồng nghĩa với việc họ không thể thu hút
được người lao động giỏi khi họ định vị được một giá trị rõ ràng với
người lao động trên thị trường lao động thông qua xây dựng thương hiệu
tuyển dụng của công ty. Một số gợi ý với các doanh nghiệp giai đoạn khởi
nghiệp khi hạn chế về nguồn lực tài chính có thể tập trung định vị về
cơ hội phát triển với người lao động, môi trường làm việc với trải
nghiệm đa dạng với người lao động.
Thứ hai, sử dụng công cụ tài chính để
giữ chân người lao động. Theo kết quả nghiên cứu trên, nhóm tác giả chỉ
ra rằng yếu tố về chế độ đãi ngộ, lương thưởng chỉ là yếu tố được đánh
giá quan trọng thứ ba trong số những yếu tố có sự tác động và ảnh hưởng
quyết định tới sự lựa chọn của người lao động khi làm việc tại doanh
nghiệp. Tuy nhiên, đây vẫn là yếu tố cần quan tâm để các doanh nghiệp
khởi nghiệp thu hút nhân tài về làm việc trong giai đoạn đầu. Công cụ có
thể sử dụng để thu hút, lôi kéo và giữ chân người lao động là chương
trình quyền chọn mua cổ phiếu.
Với chương trình quyền chọn mua cổ phiếu
của công ty, những nhân sự chủ chốt, những nhân sự thực sự quan trọng
đối với công ty khi được thu hút sẽ được những đề xuất sở hữu một số
lượng cổ phiếu nhất định, khi đó nhân sự này sẽ trở thành ông chủ thực
sự của doanh nghiệp hoặc tăng lượng cổ phiếu khi công ty thành công.
Chương trình này đặc biệt hữu ích đối với các doanh nghiệp và khóa học kỹ năng lãnh đạo khởi
nghiệp trong lĩnh vực công nghệ, các doanh nghiệp khởi nghiệp dựa
trên đổi mới và sáng tạo, khi mà các nhân sự chủ chốt luôn có niềm tin
vào sự phát triển “thần kỳ” của những doanh nghiệp, cơ hội thu hút nhân
sự giỏi chung tay góp sức và viễn cảnh cùng sở hữu công ty sẽ như những
“chiếc bánh” hấp dẫn thu hút nhân sự giỏi về làm việc với doanh nghiệp.
Dưới góc độ của những doanh nghiệp khởi
nghiệp, khi họ sử dụng chương trình quyền chọn mua cổ phiếu, họ đã giải
quyết được bài toán khó khăn trong xây dựng lòng tin, một yếu tố có ảnh
hưởng mạnh mẽ tới quyết định làm việc với doanh nghiệp, gắn bó với doanh
nghiệp hoặc rời bỏ doanh nghiệp. Khi đó, doanh nghiệp với chương trình
chọn mua cổ phiếu sẽ có thể hạn chế được tỉ lệ nghỉ việc, tạo động lực
mạnh mẽ để nhân viên cống hiến, đóng góp vào sự phát triển của doanh
nghiệp.
Bên cạnh đó, khi công ty sử dụng chương
trình chọn mua cổ phiếu, các nhà đầu tư sẽ có cái nhìn tích cực hơn về
những doanh nghiệp khởi nghiệp biết dùng công cụ này để đãi ngộ. Các nhà
đầu tư vào những doanh nghiệp trong giai đoạn khởi nghiệp rất quan tâm
tới người khởi nghiêp là ai hay nói cách khác doanh nghiệp khởi nghiệp
đó có những nhân sự chủ chốt nào vì đây là yếu tố quan trọng dự báo sự
thành công của doanh nghiệp khởi nghiệp, với chương trình này, khi doanh
nghiệp thu hút được càng nhiều nhân sự giỏi, những “tên tuổi” lớn trong
lĩnh vực, ngành nghề cùng chung tay, góp sức phát triển doanh nghiệp sẽ
là yếu tố quan trọng để các nhà đầu tư quan tâm và chi những khoản đầu
tư “mạo hiểm” với doanh nghiệp